بازی های فکری به بازی هایی گفته می شود برای شکست دادن حریف می بایست در ذهن خود برنامه ریزی کنید، نقشه بکشید، اطلاعاتی را به خاطر بسپارید و تلاش کنید. هدف از انجام این دسته از بازی ها بهبود حافظه، قدرت تفکر، ارتقا مهارت حل مسئله، افزایش سرعت انتقال و یادگیری مطالب جدید است. هنگامی که به اندازه کافی از مغزتان کار بکشید و بازی فکری انجام دهید دیرتر به مشکلات ناشی از فراموشی و پیری دچار می شوید.
اگر سلولهای مغزی استدلال نکنند، به دنبال حل مسائل و رفع چالشهای گوناگون نباشند به مرور زمان کارایی خود را از دست خواهند داد. اما به کمک بازی فکری میتوان مغز را تمرین داد و قبراق نگه داشت.
بازیهای فکری پیر و جوان نمی شناسند و انواع و اقسام مختلفی دارند که در ادامه به برخی از آنها می پردازیم:
بازی فکری با کارت
بازیهای کارتی مانند دبرنا، مونوپولی و … معمولا شامل تعدادی کارت هستند که دو یا چند نفر با هم برای رسیدن به نتیجهای خاص رقابت میکنند. بازیهای کارتی به شما کمک میکنند تا در جمعهای دوستانه و خانوادگی بیشتر با هم صحبت کنید و بهم نزدیکتر شوید.
این بازیها با اینکه نیاز به فکر کردن و به کارگیری حافظه دارند، آنقدر پیچیده نیستند که فقط کسانی از عهده آنها برآیند که بسیار باهوش و زرنگ هستند پس همه افراد با هر سنی و با هر توانمندی می توانند بازی کنند و از لذت و هیجان بازی های کارتی بهره مند شوند.
بازیهای کارتی، تمرینات ذهنی بسیار خوبی هم هستند. این بازیها دشوار نیستند اما برای پیروز شدن در آنها باید استراتژی خاصی انتخاب کرد و با محاسبه یا بررسی شرایط تصمیمگیریهای سریع انجام داد. علاوه بر اینها، در بعضی از انواع بازیهای فکری لازم است تا رفتار بازیکنان دیگر را زیر نظر بگیرید و به روند بازی به دقت توجه کنید. موفقیت در این قسمت از بازی، نیازمند بهکارگیری حافظه است. همه اینها یعنی مغزتان در حال تمرینِ تمرکز و تقویت دقت است.
بازی فکری رو میزی
بازیهایی مانند شطرنج، منچ، تخته نرد و… که به صورت صفحه بازی روی میز طراحی شده اند و دو یا چند نفر را به خود مشغول می کنند در این دسته قرار می گیرند. وقتی مشغول بازی های فکری رو میزی می شوید لحظاتتان پر از خنده و نشاط میشود. خندیدن باعث ترشح هورمون اندروفین در مغز می شود. خندیدن و در کنار هم بودن باعث افزایش اعتماد، همراهی و همدردی میان افراد خانواده و دوستان می شود.
بازی کردن یک فعالیت لذت بخش و شادی آور است و حین انجام آن، بدن آرامش بیشتری پیدا میکند. برای مثال ترشح اندورفین که ناشی از آرامش و نشاط بازی است، به بهبود گردش خون در بدن کمک می کند و ماهیچه ها را در حالت آرامتری نگه می دارد همانطور که می دانید بهبود وضعیت گردش خون در بدن باعث متعادل نگه داشتن فشار خون میشود. در تحقیقی مشخص شد که ۶۴ درصد از شرکتکنندگان در پژوهش از بازی فکری برای کاهش تنشهای روزانه خود بهره میبرند.
بازی فکری با طرح معما و تست هوش
بعضی از انواع بازی فکری هم با حل کردن معماها و پاسخ دادن به سوالات اطلاعات عمومی و یا تست های هوش همراه هستند. در این دسته از بازی ها از مغز و ذهن بیشتر استفاده میشود و برای پیروزی نیاز به فکر کردن وجود دارد. دیگر خبری از شانس و اقبال نیست. بلکه فرد باید تمام تلاش خود را به کار بگیرد تا به پاسخ صحیح دست پیدا کند.
بازیهای معمایی و تست هوشها معمولا به صورت گروهی انجام میشوند لذا میتواند به تقویت مهارتهای اجتماعی افراد کمک کند. هنگامی که شما با هم گروهیهای خود در تعامل و ارتباط قرار میگیرید، در واقع، در حال تمرین کردن هم فکری، ارتباط مؤثر برقرار کردن با دیگران و سازگاری با جمع هم هستید.
این سبک بازی ها دستاوردهای فراوانی همانند تقویت قدرت تصمیم گیری، افزایش میزان صبر و حوصله و توانایی سازماندهی و منظم کردن افکار را برایتان به همراه خواهد داشت. بازیهای معمایی به شما یاد میدهند که چطور می توانید با تقسیم یک مسئله به مسائل کوچکتر قابلیت بررسی ابعاد مختلف آنر ابدست آورید و راه حل آن را بیابید.
براساس تحقیقات انجام شده حل کردن معماها و بازیهای فکری که با هوش سر و کار دارند شما ره به سمت تفکر و استدلال هدایت می کنند لذا منجر به افزایش بهره یا ضریب هوشی (IQ) میشوند.
وقتی به حل معما و تست هوش میپردازید باید موضوع را استدلال کنید و از منطق خود استفاده کرده در نتیجه تمرکزتان افزایش پیدا میکند و لازم است با روشهای تحلیلی و منطقی مختلف آشنا می شوید. در این صورت، ذهنی فعالتر خواهید داشت که یاد میگیرد برای حل مسائل خود از تفکر استراتژیک استفاده کند.
بازیهای ساختنی
پازلها شناخته شده ترین بازی ها در این دسته بندی هستند. بازیهای ساختنی باعث افزایش دقت، تمرکز و توجه به جزئیات می شوند که در زندگی روزانه، ارتباطات و کارتان هم بسیار مفید خواهد بود. کودکان هم با انجام این بازیها، بادقتتر با مسائل مختلف رو به رو خواهند شد.
در هنگام بازی کردن، مغز از حالت فشار و تنش به حالتی مشابه رویا دیدن فرو میرود. این تغییر حالت مغزی از هوشیاری خودآگاه به هوشیاری ناخودآگاه منجر به کاهش استرس، بهبود خلقوخو و افزایش اعتماد به نفس می شود.
بازیهای ساختنی به ترشح هورمون دوپامین(دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که روی بهبود اخلاق و روحیه تان تائیر می گذارد) در مغز کمک میکنند. دوپامین علاوه بر افزایش حافظه منجر به افزایش خوشبینی، تمرکز و انگیزه تان نیز می شود. ترشح دوپامین، راهی است که مغز برای سپاسگزاری از شما بابت دستاوردهای مختلف در اختیارتان میگذارد و هر زمان که یک بازی ساختنی را به انتها می رسانید در مغزتان دوپامین ترشح می شود.
دقت نظر لازم در بازیهای ساختنی استدلال بصری یا دیداری را افزایش میدهد. هر چقدر که توانایی استدلال دیداریتان بیشتر باشد در انجام برخی از امورات روزانه مانند پارک کردن خودرو و رانندگی، در خواندن نقشه و مسیریابی و…، بهتر عمل خواهید کرد.
با وجود بازیهای فکری مهمانیها و دورهمیهایتان خوشتر و شادتر خواهد گذشت، از مغزتان استفاده بهتری میکنید و هم از فشار و استرسهای رنگارنگ نجات پیدا خواهید کرد.